Như tiếng nhạc khuya trong gió nhẹ
Đàn ai bi oán vẳng khe rèm
Vang vang dư hưởng như dòng lệ
Đang chảy âm thầm bên má em.
HNL
LNV – Có lần người viết (NV) tản bộ trong bãi đậu xe của một trung tâm thương mại vùng Hoa Thạnh Đốn - thấy một thanh niên da đen vác “cần xé” quần áo đang băng qua trước mặt. Ngay lúc đó, một bộ đồ trong cần xé rơi xuống mà anh ta không hay biết, vẫn rảo bước băng qua lối dành cho người đi bộ!
NV vội lượm bộ đồ lên và lớn tiếng kêu anh tạ Cũng may con đường thẳng góc với hướng đi không rộng lắm, nên thanh niên quay lạị NV giơ bộ đồ lên, anh ta trở lại nhận, nói lời cảm ơn rồi quay đị VN tự hỏi, sự việc nhỏ mọn vừa xảy ra, phải chăng có bàn tay xếp đặt của Đấng Tối Caỏ Nếu trước đó, NV không quên mang theo chìa khóa P.Ọ Box của một Post Office gần nhà mà phải trở lại nhà để lấy, ắt đã đến Bưu Điện trước khi chàng thanh niên làm rớt bộ quần áọ Sự việc NV có mặt ngay lúc bộ đồ rớt để lượm lên, gọi trả, tuy là một sự việc hầu như không đáng kể, nhưng nó là cả một quá trình (processus) dài dặc. Trước đó, người viết đã trải qua không biết bao nhiêu “công phu” di chuyển, để có thể đến từ nước Việt Nam xa xôi, qua bao tiểu bang, bao thủ tục để được cư trú ngay địa phương nàỵ Rồi ngày hôm đó, vào giờ đó, đã qua bao nhiêu “nhân duyên” mới có dịp gặp chàng thanh niên.... Đây phải chăng là cái “duyên” trong vòng tao ngộ?
Nếu vậy, cái chết oan khiên của một ca nữ trong Phường Hát Đông Đô thành Thăng Long xưa, theo câu chuyện mà người viết từng được nghe kể và ghi lại sau đây, phải chăng cũng do những mối duyên chồng chất tự ngàn xưa góp lạỉ
Dù phải hay không, dù câu chuyện “mua vui” này chẳng có chút nào được xác tín – chuyện kể mà -, người viết cũng xin ghi lại hầu bạn đọc. HNL.
Hôm ấy, Sinh đeo tráp đứng chờ đò ngang ven tả ngạn sông Hồng để qua Khu Văn Miếu gặp cụ Tú Cự Vượng, như Cụ đã căn dặn chàng sau lần gặp trước.
- Thầy Khóa!
Mũi đò vừa lao tới, giọng nói khá quen thuộc của cô lái khiến Sinh hơi lúng túng. Lần nào qua đò, Sinh cũng được cô lái vồn vã chào hỏị Nhưng không phải là những câu chào hỏi xã giao thông thường. Sinh cảm nhận trong lời cô nói với mình, có ẩn ý riêng tư, tuy không có gì rõ rệt.
- Sao chưa có lần nào Cô Khóa đi theo Thầy Khoá?
Vừa ngồi vào mạn đò đã nghe cô lái hỏi, nhưng Sinh không trả lờị Chàng biết là cô lái này chanh chua lắm, thường chòng ghẹo mình, tuy chưa bao giờ thốt lời thiếu lễ độ. Vậy cứ im lặng là... vàng, đâu cần tranh hơn thua với cô. Bà con đi đò hầu như tán thành thái độ của Sinh. Ai nấy đều như lơ đãng không để vào tai những lời cô lái nói với Sinh.
- À! Em biết rồi, hay là thầy Khóa chưa có.. cô Khóa!
Thấy Sinh vẫn im lặng, cô tiếp:
- Thì ra Thầy Khóa đang ngấp nghé ái nữ của Cụ Tú Cự Vượng!
Đò cập bến, sau khi cột giây vào chiếc cọc đóng sẵn, cô lái nhìn Sinh rảo bước lên đê, nói với theo:
- Nhớ cho em gửi lời thăm Lương tiểu thư nhé, Thầy Khóa!
Lương tiểu thư mà cô lái đò vừa nói đây là con gái duy nhất của cụ Tú Cự Vượng. Cô lái đò ranh mãnh này không hiểu sao cũng biết là cụ Tú có ái nữ. Nhưng cô nói Sinh đang ngấp nghe Lương tiểu thư là không đúng. Sinh tuyệt nhiên không có ý nàỵ Sinh chỉ thoáng thấy tiểu thư vài lần trong suốt mấy năm đến hầu thăm cụ Tú. Do vậy mà Sinh mong được gặp cô một lần, nhưng dịp may chưa đến.
Một hôm, sau mấy tiếng đồng hồ đàm đạo, hai thầy trò mải mê câu chuyện, ngay trong bữa cơm thanh đạm, nên quên là đã quá canh Haị Cụ Tú giữ Sinh ở lại qua đêm, vì giờ đó đâu còn đò ngang qua bên kia sông Hồng nũạ
Sáng hôm sau, trước khi lạy biệt cụ để ra về, Sinh được cụ tặng bức tranh Tố Nữ nàỵ
Nguyên là trong lễ Thượng Nguyên tại Đền Ngọc Sơn, Sinh được gặp lại Cụ Tú sau mấy năm cụ về Thái Bình dạy học. Cụ Tú coi Sinh như con, vì Sinh là thứ nam Cụ Tú Hà Đông, bạn đồng khoa của cụ.
Hai bác cháu cùng đọc câu đối trong đền Ngọc Sơn:
- Lâm thủy, đăng sơn, nhất lộ tiệm nhập giai cảnh;
- Tầm nguyên, phỏng cổ, thử trung vô hạn phong quang.(Xuống nước, lên non, một lối vào dần cảnh đẹp,
Tìm nguồn, hỏi cũ, trong đây lắm vẻ phong quang)
Cụ bảo Sinh:
- Thử trung mà đối với nhất lộ, có hơi ép, nhưng ý thì thật haỵ
Đến câu:
- Đạo hữu chủ trương, Đẩu Bắc văn minh chi tượng;
- Nhân đồng chiêm ngưỡng, Giao Nam lễ nhạc chi đô.
(Đạo có chủ trương, nền móng văn minh Đẩu Bắc;
Người đều chiêm ngưỡng, kinh đô lễ nhạc Giao Nam).
Cụ bảo Sinh:
- Lễ nhạc! Tự ngàn xưa, Cha Ông ta từng nói, đại ý: danh không chánh thì ngôn không thuận; ngôn không thuận thì Lễ Nhạc phế bỏ; Lễ Nhạc phế bỏ thì người dân không còn chỗ nương nhờ. Từ khi người Pháp đặt nền bảo hộ trên xứ này, tuy Văn Miều còn, nhưng Lễ Nhạc đâu được như xưa nữa...
rồi cụ tiếp:
- Bữa nay có món ăn thanh đạm của miền quê mới đem ra, cháu ghé bác ăn cơm chiều, luôn tiện bác cho cháu xem bức tranh TỐ NỮ mà Làng Tranh Kinh Bắc mới tặng bác.
Đêm đó, trong lúc trà dư, tửu hậu, hai bác cháu ngồi trên tràng kỷ, Cụ chỉ tay vào bức tranh treo trên tường, bảo Sinh:
- Vốn là 4 bức, nhưng sau lần bị cơn hỏa hoạn, người quen của Bác chỉ còn lại bức này: thiếu nữ đang gảy đàn. Bác cho rằng đây cũng là một loại tranh Lễ Nhạc. Ta cứ mường tượng đang được nghe tiếng đàn réo rắt, véo von, cũng thấy trong lòng thanh thản.
Sáng mai, bác tặng cháu bức tranh nàỵ Khung cảnh của cháu phù hợp với tranh hơn là bên nàỵ Vì nhà cháu gần ven sông, vào những đêm Thu trăng sáng, gió lộng từ mặt sông thổi vào, cháu ngắm tranh với cõi lòng thanh khiết, nếu có duyên, cháu có thể nghe được tiếng vô thanh trong không giới!..
Qủa nhiên, Sinh nghe tiếng đàn từ khe rèm vẳng lạị Đưa mắt nhìn qua bức bình phong, Sinh chợt nhận ra, tiếng đàn không phải từ phía ngoài vang lại, mà hình như ở đâu đây, ngay trong căn phòng nàỵ Thốt nhiên Sinh nhìn lên bức tranh Tố Nữ treo trên tường, lung linh dưới ánh đèn dầụ. Lắng tai nghe, Sinh cảm nhận được tiếng đàn quả được phát ra từ bức tranh này... Sinh định thần lại, cho rằng mình đang trong tình trạng giữa thực và mê!…
Sinh ngồi dậy, đăm đăm nhìn bức tranh chuyển động. Rõ ràng thiếu nữ cầm đàn bằng tay trái, nhẹ bước ra khỏi khung tranh
- Tiện thiếp kính chào tiên sinh!
Sinh đứng lên, nghiêng mình đáp lại lời chào của người đẹp:
- Không dám, xin chào cô nương!
Sinh chỉ tay vào chiếc đôn đối diện bên án thư:
- Xin mời cô nương an toạ.
Thiếu nữ không nề hà, kéo vạt áo ngồi xuống.
Sinh tiếp lời:
- Tiểu sinh được cô nương giáng lâm, không biết có điều chi chỉ giáỏ
Cô gái nhỏ nhẹ:
- Chỉ giáo thì không dám, tiện thiếp ra đây để cáo biệt tiên sinh!
Sinh ngạc mhiêm:
- Cáo biệt? Ở đây có điều gì khiến cô nương không được hài lòng?
- Thưa tiên sinh, thiếp đã mãn nhiệm tại địa phương này...
Thấy Sinh như ngơ ngẩn tiếc nuối, thiếu nữ lại lên tiếng:
- Nếu có duyên, tiện thiếp sẽ được cùng tiên sinh tái kiến.
Sinh chợt nhớ ra điều gì:
- Cô nương vừa nói là mãn nhiệm tại địa phương này, có thể cho tiểu sinh biết là nhiệm vụ gì không?
- Câu chuyện này có liên quan đến tiên sinh...
- Tiểu sinh chưa hiểu ý cô nương. Chẳng hay chuyện liên quan dế tiểu sinh này, là họa hay phúc đâỷ
Người đẹp thẳng thắn:
- Nếu là phúc thì không phải họạ Nếu là họa thì khó tránh. Phúc hay họa còn tùy vào số mạng của tiên sinh. Điều chắc chắn là nếu tiên sinh muốn vì tha nhân, thì đây là cơ hội tốt.
- Xin cô nương chỉ giáo, tiểu sinh cần phải làm gì?
